Altın, insanlık tarihi boyunca en güvenilir değer saklama araçlarından biri olmuştur. Krizlerde, savaşlarda, ekonomik belirsizliklerde insanlar hep altına yönelmiştir. Çünkü altın, ne bir ülkenin para politikasına bağlıdır ne de enflasyonla tamamen eriyip giden bir kağıt paradır. Bugün bile dünyada merkez bankalarının rezervlerinde önemli ölçüde altın bulunur. Peki ama altının fiyatı nasıl belirlenir? Bir kuyumcuya gidip “gram altın ne kadar?” dediğimizde duyduğumuz rakam, aslında hangi formüllerle ortaya çıkıyor?
Bu yazıda, altının fiyatının arka planını, ons fiyatından gram altına dönüşümü, döviz kuru etkisini ve kuyumcuda gördüğümüz fiyatın nasıl oluştuğunu adım adım anlatacağız. Hadi başlayalım.
Altının evrensel ölçüsü: Ons
Altının dünyadaki standart ölçü birimi “ons”tur. 1 ons, yaklaşık 31,10 grama karşılık gelir. Londra Kıymetli Madenler Borsası (LBMA) gibi uluslararası piyasalarda altın alım satımı ons cinsinden yapılır. Yani haberlerde gördüğünüz “Ons altın bugün 2500 dolar seviyesinde işlem görüyor” ifadesi, 31,10 gram saf altının 2500 dolara eşit olduğunu söyler.
Örneğin, bir yatırımcı Amerika’da altın alırken “2500 dolardan 1 ons aldım” diyebilir. Türkiye’de ise altın gram üzerinden işlem gördüğü için altın fiyatını bulabilmek için önce onu grama çevirmemiz, sonra da döviz kuruyla TL’ye dönüştürmemiz gerekir.
Ons fiyatından gram altına hesaplama
Altının gram fiyatını bulmak için şu basit formül kullanılır:
Gram Altın = (Ons Altın Fiyatı / 31,10) x Dolar/TL Kuru
Örneğin bu yazının yazıldığı tarih olan 3 Ekim 2025 tarihi itibariyle:
- Ons altın: 3857 dolar
- Dolar/TL kuru: 41,68 TL
- Hesap: (3857 / 31,10) x 41,68 = 5169,12 TL
Yani ons fiyatı 3857 dolar ve dolar kuru 41,68 TL iken gram altının değeri yaklaşık 5169 TL olur.
Buradan şu çok net anlaşılıyor: Altının gram fiyatı, sadece ons fiyatına bağlı değildir. Aynı zamanda dolar kurundaki değişim de altın fiyatlarını doğrudan etkiler. Yani ons fiyatı sabit kalsa bile, dolar/TL yükseldiğinde gram altın da yükselir.
Döviz kuru etkisi: Türk yatırımcı için neden kritik?
Türkiye’de altın fiyatlarını belirleyen en önemli ikinci faktör döviz kurudur. Dolar/TL kuru arttıkça, altının gram fiyatı da aynı oranda artar.
Günlük hayattan bir örnek verelim:
- Diyelim ki 2020 yılında ons altın 1800 dolardı ve dolar kuru 7 TL seviyesindeydi. Bu durumda gram altın yaklaşık 405 TL idi.
- Bugün yine ons altın 1800 dolarda sabit kalsa bile, dolar kuru 41,68 TL’ye yükseldiğinde gram altın 2412 TL’ye çıkıyor.
Yani aslında altının ons fiyatı yerinde sayarken, sadece döviz kurundaki artış nedeniyle Türkiye’de altın fiyatı yaklaşık 6 kat artmış oluyor.
Kuyumcuda fiyatlar neden daha yüksek?
Gram altının hesaplanan değeri, finansal piyasalarda gördüğümüz fiyatı verir. Ancak bir kuyumcuya gittiğinizde bu fiyattan biraz daha yüksek bir rakamla karşılaşırsınız. Bunun nedeni:
- İşçilik maliyeti: Özellikle bilezik, yüzük, kolye gibi takılarda ciddi bir işçilik farkı vardır.
- Vergi ve komisyon: Kuyumcu kendi karını koyar, üzerine bazı vergiler eklenir.
- Fiziki altın farkı: Bankada gram altın hesabı ile kuyumcudaki gram altın fiyatı arasında küçük farklılıklar olabilir.
Örneğin, bankada gram altın fiyatı 1835 TL iken, kuyumcuda 1870 TL olabilir. Takılarda bu fark çok daha fazladır.
Altın fiyatını etkileyen faktörler
Altının ons fiyatını ve dolayısıyla gram fiyatını etkileyen birçok global faktör vardır:
Merkez bankalarının politikaları: Özellikle FED’in kararları altın fiyatlarını doğrudan etkiler.
Enflasyon: Enflasyon yükseldiğinde yatırımcılar alım güçlerini korumak için altına yönelir.
Jeopolitik riskler: Savaş, kriz, belirsizlik dönemlerinde “güvenli liman” olarak altına talep artar.
Arz-talep dengesi: Dünyada altın üretimi sınırlıdır. Talep arttığında fiyat da artar.
Altın fiyatını takip ederken nelere dikkat etmeli?
Altın yatırımcısı için şu noktalar çok önemlidir:
- Sadece ons fiyatına değil, dolar/TL’ye de bakmak gerekir.
- Altın alırken kuyumcu ile bankadaki fiyat farkını hesaba katmak önemlidir.
- Uzun vadeli yatırımda altın genellikle güvenli liman olsa da kısa vadede sert dalgalanmalar yaşanabilir.
- Takı için alınan altın, yatırım için alınan altından farklıdır. İşçilik farkı geri satarken kayıp yaratabilir.
Sonuç olarak altın fiyatı, basit bir şekilde “Ons fiyatı / 31,10 x Dolar kuru” formülüyle hesaplanır. Ancak bu işin içinde işçilik, vergi, piyasa koşulları ve yatırımcı psikolojisi gibi birçok faktör vardır. Türkiye’de altın fiyatları, özellikle döviz kurunun yüksek oynaklığı nedeniyle, ons fiyatındaki değişimlerden çok daha hızlı yükselebilir.
Altın, tarih boyunca güvenli liman olmuştur. Ancak yatırım yaparken altının nasıl fiyatlandığını, hangi faktörlerden etkilendiğini ve hangi kanaldan alım-satım yapmanın avantajlı olduğunu bilmek, zarar etmemek için yatırımcının en büyük güvencesidir.
